(Lichngaytot.com) Lắng nghe lời Phật dạy về những điều đến và đi trong cuộc đời để biết rằng, những điều ta từng trân quý, nắm giữ, rồi cũng đến lúc phải buông tay. Những người ta từng tưởng sẽ đi cùng mình đến cuối con đường, rồi cũng có lúc phải rẽ lối.
Cuộc đời của mỗi chúng ta, dù đã đi qua bao thăng trầm, vẫn luôn là một hành trình học hỏi không ngừng nghỉ. Những năm tháng tuổi trẻ, ta hăm hở đuổi theo danh vọng, tiền tài. Khi đã qua tuổi trung niên, ta lại bắt đầu suy ngẫm nhiều hơn về ý nghĩa thật sự của cuộc sống.
Chúng ta chợt nhận ra, những điều ta từng trân quý, nắm giữ, rồi cũng đến lúc phải buông tay. Những người ta từng tưởng sẽ đi cùng mình đến cuối con đường, rồi cũng có lúc phải rẽ lối. Sự được – mất, hợp – tan ấy khiến ta không khỏi băn khoăn, day dứt.
Đức Phật dạy rằng: “Đến là tiền định, đi là định mệnh”. Đây không phải là sự buông xuôi, phó mặc cho số phận, mà là một lời nhắc nhở về quy luật tự nhiên của vũ trụ. Mọi sự xuất hiện hay biến mất trong cuộc đời đều có lý do và ý nghĩa riêng. Khi ta hiểu và chấp nhận điều này, ta sẽ thôi băn khoăn, thay vào đó là lòng biết ơn với mỗi nhân duyên đến và đi trong đời.
1. Đến và Đi – Quy luật tự nhiên
Cuộc sống này là một chuỗi luân hồi không ngừng nghỉ. Mùa xuân hoa nở, rồi mùa hạ, mùa thu, mùa đông đến để hoa tàn. Cây cối đâm chồi, nảy lộc rồi lại rụng lá, trở về với đất.
Con người cũng vậy, sinh ra, trưởng thành, già đi và rồi sẽ rời bỏ thế giới này. Mọi sự vật, hiện tượng đều tuân theo một vòng tuần hoàn vô cùng tự nhiên, như một bản nhạc có lúc thăng lúc trầm, lúc nhanh lúc chậm.
1.1 Nguồn gốc của nhân duyên trong giáo lý nhà Phật
Trong Phật giáo, “duyên” là một khái niệm vô cùng quan trọng. Đức Phật dạy: "Tất cả pháp đều do nhân duyên mà sinh, tất cả pháp đều do nhân duyên mà diệt." Điều này có nghĩa là không có gì tự nhiên mà có, cũng không có gì tự nhiên mà mất đi. Mọi sự vật, hiện tượng đều là kết quả của sự kết hợp của nhiều yếu tố (nhân và duyên) khác nhau.
- Nhân (nguyên nhân gốc): Là hạt giống ban đầu, là ý định, hành động đầu tiên. Ví dụ, ý muốn tìm một người bạn đời là "nhân".
- Duyên (điều kiện hỗ trợ): Là các yếu tố bên ngoài tác động vào để "nhân" có thể phát triển. Ví dụ, một cuộc gặp gỡ, một lời giới thiệu, một hoàn cảnh đặc biệt là "duyên".
Khi nhân và duyên hội tụ, kết quả sẽ xuất hiện. Khi duyên đã hết, mọi thứ sẽ tự tan rã. Vì vậy, một cuộc gặp gỡ hay một cuộc chia ly không phải là ngẫu nhiên. Nó là kết quả của duyên phận đã được gieo trồng từ lâu, thậm chí từ nhiều kiếp sống.
Khi duyên đã chín muồi, người ta sẽ gặp nhau. Khi duyên đã cạn, dù có cố gắng níu giữ cũng không thể nào thay đổi.
1.2 Mọi thứ trên đời đều có “duyên”
Không chỉ có con người, mà mọi thứ khác trong đời sống của chúng ta cũng đều có duyên.
- Duyên với công việc: Có những công việc tưởng chừng rất phù hợp, nhưng rồi ta lại phải rời đi vì một lý do nào đó. Ngược lại, có những cơ hội đến một cách bất ngờ, đưa ta đến một ngã rẽ hoàn toàn mới. Đây chính là duyên với nghề nghiệp.
- Duyên với của cải: Tiền bạc, của cải cũng là một dạng duyên. Khi duyên với tiền bạc đến, ta làm gì cũng thuận lợi, hanh thông. Khi duyên đã hết, dù ta có cố gắng thế nào, tiền cũng vẫn cứ “đội nón ra đi”.
Hiểu được quy luật này, ta sẽ không còn quá vui mừng khi có được hay quá đau khổ khi mất đi. Ta sẽ trân trọng mỗi cơ hội, mỗi mối quan hệ khi chúng hiện hữu, và chấp nhận khi chúng phải rời xa.
2. Buông bỏ ảo tưởng Được Mất
Trong suốt cuộc đời, chúng ta thường bị ám ảnh bởi sự được và mất. Ta vui mừng khi có được một món đồ, một vị trí, một người bạn. Ta lại buồn bã, thậm chí tuyệt vọng khi mất đi những điều đó. Vòng luẩn quẩn này cứ lặp đi lặp lại, khiến tâm hồn ta luôn bất an, không lúc nào được bình yên.
2.1. Đâu là “cái được” và “cái mất” thực sự?
Theo Phật dạy về những điều đến và đi trong cuộc đời, được và mất chỉ là ảo tưởng, là khái niệm do tâm trí con người tạo ra. Trong một thế giới vô thường, không có gì là tồn tại vĩnh cửu. Mọi thứ đều thay đổi.
- Cái được: Có thực sự thuộc về ta mãi mãi? Danh vọng có thể tan biến, tiền bạc có thể mất đi, ngay cả người thân yêu cũng không thể ở bên ta trọn đời. Những gì ta nghĩ là "của mình" thực ra chỉ là những thứ ta "mượn tạm" trong kiếp này.
- Cái mất: Có thực sự là "mất" không? Một thất bại có thể mở ra một cánh cửa mới. Một cuộc chia tay có thể là cơ hội để ta gặp một người tốt hơn. Đôi khi, mất đi một điều gì đó lại là sự giải thoát, giúp ta có không gian để đón nhận những điều tốt đẹp hơn.
Đức Phật từng nói: "Tất cả tướng mạo đều là huyễn ảo." Danh vọng, tiền tài, địa vị mà chúng ta theo đuổi ráo riết, suy cho cùng cũng chỉ là những ảo ảnh, những ảo giác. Giá trị thực sự của cuộc đời không nằm ở những thứ vật chất bên ngoài, mà nằm ở sự trưởng thành, ở những bài học ta đã trải qua và ở tâm hồn bình yên mà ta đã tìm thấy.
2.2. Trí tuệ của sự buông bỏ
Buông bỏ không có nghĩa là buông xuôi, là không cố gắng. Buông bỏ ở đây là buông bỏ chấp niệm, buông bỏ sự ám ảnh. Đó là một quá trình rèn luyện tâm hồn để nhìn nhận mọi việc một cách khách quan, không còn bị chi phối bởi cảm xúc.
Một người có trí tuệ của sự buông bỏ sẽ không kiêu ngạo khi thành công, cũng không tự thương hại khi thất bại. Họ hiểu rằng, thành công chỉ là một giai đoạn, thất bại cũng chỉ là một trải nghiệm. Họ sống với một tâm hồn nhẹ nhàng, thanh thoát, trân trọng những gì đang có và chấp nhận những gì đã mất. Đây chính là con đường dẫn đến sự tự do và giải thoát đích thực.
3. Sống thuận theo số mệnh
“Thuận theo số mệnh” là một khái niệm thường bị hiểu lầm. Nhiều người cho rằng, thuận theo số mệnh là không làm gì cả, chỉ ngồi chờ mọi thứ đến. Nhưng đó là sự hiểu sai hoàn toàn.
3.1. Sự khác biệt giữa “thuận theo” và “phó mặc”
- Phó mặc: Là thái độ thụ động, không có nỗ lực. Người phó mặc sẽ không làm gì để thay đổi hoàn cảnh, chỉ ngồi chờ đợi may rủi.
- Thuận theo: Là thái độ chủ động, nhưng không cưỡng cầu. Người thuận theo sẽ nỗ lực hết mình để đạt được mục tiêu. Nhưng khi kết quả không như ý, họ sẽ chấp nhận và tìm một con đường khác, thay vì đau khổ, bế tắc.
Trí tuệ của việc thuận theo số mệnh nằm ở chỗ không ép buộc hay bỏ cuộc; không bám víu vào chúng hay thụ động. Khi cơ hội đến, chúng ta nắm bắt chúng bằng tất cả sức mạnh. Khi kết quả không như mong đợi, chúng ta chấp nhận chúng một cách bình thản. Thái độ này cho phép chúng ta duy trì hy vọng vào nỗ lực của mình và giữ bình tĩnh trước những thất vọng.
3.2. Sức mạnh của lòng tin vào quy luật nhân quả
Khi ta thuận theo số mệnh, ta cũng đồng thời tin vào quy luật nhân quả. Ta tin rằng, mọi hành động, suy nghĩ của ta đều sẽ tạo ra kết quả tương ứng. Dù kết quả đó có thể không đến ngay lập tức, nhưng chắc chắn nó sẽ đến.
- Gieo hạt giống của sự tử tế, ta sẽ gặt hái được sự bình yên.
- Gieo hạt giống của sự tham lam, sân hận, ta sẽ gặt hái được khổ đau.
Khi có niềm tin này, ta sẽ sống có trách nhiệm hơn với chính mình và với những người xung quanh. Ta sẽ làm những việc đúng đắn, không chỉ vì lợi ích cá nhân mà còn vì sự an lạc của chính tâm hồn mình.
4. Sống tỉnh thức trong hiện tại
Quá khứ đã qua, tương lai chưa đến. Điều duy nhất chúng ta có thể nắm giữ chính là khoảnh khắc hiện tại. Sống tỉnh thức là cách tốt nhất để tìm thấy hạnh phúc đích thực.
4.1. Thực hành chánh niệm – Dẹp bỏ phiền muộn, lo âu
Trong Phật giáo, chánh niệm là thực hành sống trong hiện tại, ý thức về từng suy nghĩ, cảm xúc, và hành động. Khi thực hành chánh niệm, bạn sẽ:
- Không còn tiếc nuối quá khứ: Bạn sẽ nhận ra rằng việc day dứt về những điều đã qua là vô ích. Thay vào đó, bạn rút ra bài học và tiếp tục tiến về phía trước.
- Không còn lo lắng về tương lai: Bạn sẽ hiểu rằng việc lo lắng về những điều chưa xảy ra chỉ làm mất đi niềm vui của hiện tại. Thay vào đó, bạn tập trung vào những việc cần làm ngay bây giờ.
4.2. Trân trọng từng khoảnh khắc hiện hữu
Cuộc sống không phải là một đích đến, mà là một hành trình. Hạnh phúc không phải là một điều gì đó xa vời, mà là những điều nhỏ bé, giản dị mỗi ngày.
- Một tách trà nóng vào buổi sáng.
- Một cuộc trò chuyện với người thân.
- Một khoảnh khắc được lặng lẽ ngắm hoàng hôn.
Khi bạn học cách sống chậm lại, lắng nghe chính mình và trân trọng những khoảnh khắc ấy, bạn sẽ nhận ra rằng cuộc sống này thật đẹp và đáng quý biết bao.
Lời kết:
Đức Phật dạy: "Nếu tính toán, khắp nơi đều thấy phiền muộn; nếu cởi mở, từng khoảnh khắc đều thấy xuân." Trong thế giới biến đổi không ngừng này, chỉ có sự bình yên nội tâm mới là của cải vĩnh cửu. Đến là tiền định, đi là định mệnh – đây là quy luật của cuộc sống; được mất là do duyên quyết định, và bình yên trong tâm hồn là hạnh phúc – đây là trí tuệ của cuộc sống.