3 lời dặn cuối cùng của Đức Phật trước khi Ngài nhập Niết Bàn, càng đọc càng thấm

Dưới gốc cây Sala song thọ ở Kushinagar, Đức Phật nằm trên giường bằng vàng, sắp nhập Niết Bàn. Nhiều đệ tử vây quanh Ngài, lòng tràn ngập nỗi buồn.

Tôn giả Ananda, người đã hầu cận Đức Phật suốt 25 năm, lúc này càng thêm sầu não.

Trước khi nhập Niết Bàn, dưới cội cây Sala song thọ, Đức Phật đã trang trọng dặn dò đệ tử A Nan 3 điều vô cùng quan trọng. Ba lời dặn cuối cùng của Đức Phật sau đây quyết định sự trường tồn của Phật pháp trên thế gian, trong đó, điều cuối cùng chính là cốt lõi căn bản của việc tu hành.

 

Trong khung cảnh trang nghiêm tại rừng Sala song thọ, Đức Phật nhìn người thị giả thân cận A Nan, khẽ khàng nói về điều đầu tiên.

 

Giọng Ngài dù yếu ớt nhưng tràn đầy sức mạnh: “Điều thứ nhất, sau khi Ta nhập Niết Bàn, con phải dẫn dắt chư Tỳ kheo kết tập những lời giáo hóa Ta đã thuyết giảng trong suốt cuộc đời thành kinh điển. Để những người tu hành đời sau có thể nương theo đó mà tu tập, không bị lạc mất phương hướng.”

 

A Nan, người có trí nhớ siêu phàm, hiểu rõ trách nhiệm nặng nề này. Đây là nền tảng tri thức vững chắc để bảo tồn và truyền bá lời dạy của Đức Phật, giúp con người có kim chỉ nam để tu tập qua nhiều thế hệ.

 

Sau khi đặt nền móng cho tri thức (Kinh điển), Đức Phật chuyển sang lời dặn về tinh thần và kỷ luật tu tập:

 

“Điều thứ hai, con phải răn dạy tất cả những người tu hành, không được vì sự ra đi của Ta mà sinh lòng buồn bã, mất mát. Càng không được vì thế mà buông lơi sự tu tập.”

 

Lời dạy này là sự khích lệ lớn lao, giúp đệ tử vượt qua nỗi đau chia ly. Nhưng quan trọng hơn, Ngài chỉ ra chỗ dựa vĩnh cửu: “Phải lấy giới luật làm thầy, lấy chánh pháp làm chỗ nương tựa, tinh tấn không ngừng, dũng mãnh tiến về phía trước.”

 

Dù Đức Phật không còn hiện hữu, các hành giả vẫn có thể nương vào Giới luật (kỷ luật bản thân) và Chánh Pháp (chân lý) để tự dẫn dắt mình trên con đường giác ngộ.

Khi chứng kiến ​​những hiện tượng sau đây, bạn nên biết rằng thời kỳ mạt Pháp đã đến: Các nhà sư ham danh lợi, bỏ bê giới luật, tu viện xa hoa nhưng ít nơi thực hành và chứng ngộ chân chính, mọi người tôn thờ hình thức bên ngoài, bỏ bê việc tu tập bên trong, Phật giáo đã bị thương mại hóa, trở thành công cụ kiếm lời, xã hội hỗn loạn tràn lan, và lòng người đã mất đi những đức tính truyền thống.

 

Ananda vô cùng đau buồn vì điều này, đã hỏi: "Bạch Đức Thế Tôn, làm sao Giáo Pháp có thể tồn tại trên thế gian trong hoàn cảnh khốn khổ như thế này?"

Tất cả đệ tử đều biết rằng, điều thứ ba Đức Phật sắp nói mới chính là cốt lõi căn bản quyết định sự tồn vong của Phật pháp. Ánh mắt Ngài sâu thẳm, chậm rãi nói:

 

“Các con phải nhớ, chánh pháp có thể trường tồn lâu dài hay không, không nằm ở số lượng kinh điển, không ở quy mô của tự viện, cũng không nằm ở thời gian tu hành dài hay ngắn, mà nằm ở chỗ…”

 

Thực hành chứ không chỉ nghiên cứu
 

Lời dặn cuối cùng chính là tinh thần “Y pháp bất y nhân” (Nương theo chánh pháp, không nương theo người).

 

“Pháp mà Ta nói chỉ là chiếc bè đưa các con sang bờ giác, không phải là đối tượng để các con chấp trước. Các con phải thực hành, phải thể nghiệm nó trong đời sống, chứ không chỉ nghiên cứu trên mặt chữ.”

 

Đức Phật ví von: “Nhiều người đọc rất nhiều kinh điển, tụng rất nhiều kệ, nhưng lại không thực hành. Điều đó giống như việc đếm châu báu của người khác, còn bản thân mình vẫn nghèo rớt mồng tơi.”

 

Tinh hoa của tu hành là sự thực hành, là phải uống nước để giải khát, chứ không phải chỉ biết tính chất của nước.

 

Bản chất là chuyển hóa tâm tính
 

Ngài khẳng định bản chất của tu hành là chuyển đổi tâm niệm, thanh lọc hành vi của chính mình.

 

“Nếu chỉ chấp vào hình thức bên ngoài (như niệm kinh, bái Phật mà không thay đổi tập khí), sẽ đánh mất ý nghĩa chân thực của việc tu hành.”

 

Mấu chốt để chánh pháp trường tồn là ở chỗ: “Phải luôn luôn tỉnh thức, quán chiếu tâm mình trong mọi lúc mọi nơi. Đi, đứng, nằm, ngồi đều là tu hành; đối nhân xử thế đều là đạo tràng.”

 

Lời di huấn này cho thấy, sự trường tồn của Phật pháp không phụ thuộc vào thế lực bên ngoài, mà nằm ở sự lựa chọn và thực hành chân chính của mỗi chúng sinh, bằng cách buông bỏ chấp trước và biến lời Phật dạy thành kim chỉ nam trong cuộc sống hàng ngày.

 

Lời thề giữ gìn di huấn và cảnh giới niết bàn
 

A Nan, sau khi nghe lời giải thích sâu sắc, tâm trí bừng sáng. Ngài hiểu rằng chánh pháp là một sức mạnh sống động, và sự tồn tại của nó tùy thuộc vào nỗ lực chung của tất cả mọi người.

 

A Nan cùng chư đệ tử đồng lòng thề rằng sẽ khắc ghi lời dạy cuối cùng của Đức Phật, nỗ lực tu hành và hoằng dương chánh pháp để ánh sáng Phật pháp được trường tồn vĩnh cửu.

 

Sau khi nói xong, Đức Phật từ từ nhắm mắt, an nhiên nhập vào cảnh giới Niết Bàn.